EŞEK MESELESİ
- Gürsel YILDIRIM
- 4 gün önce
- 2 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 4 saat önce
İstatistiklerine vatandaşlarımızın nedense inanmadığı TÜİK kurumu bu kez “Yurdumuzda eşeklerin sayısının gittikçe azaldığını” rakam vererek açıklıyor. TÜİK “Türkiye’de eşek sayısında son 32 yılda dikkat çekici bir düşüş yaşadığını ortaya koydu. İstatistiklere göre 1991 yılında 943 bin 751 olan eşek sayısı, 2023 yılı itibariyle 74 bin 704’ geriledi. Hayvancılık ve tarımsal üretimdeki değişimlerin yanı sıra motorlu taşıtların kırsalda yaygınlaşması, eşek popülasyonundaki bu keskin gerilemenin başlıca nedenleri arasında gösteriliyor.” diye açıklamasını yapıyor.
İnandınız mı?
Mesele “Eşek” olunca inanmakta zorlanıyorum. Çünkü bu topraklarda eşek hayvanı çok zorluklar çekmiş, hakkında çok sözler üretilmiştir. Bu sözlerin çoğu da “Cuk” diye yerine oturmuştur.
Tanıdığım bir anne kızını “Eşek gözlüm” diye severdi. Elbette bu bir iltifattır. Çünkü eşeklerin gözü hakikaten güzeldir. “Eşek inadı” sözü ise inatçı tavırlarıyla rol almış kişileri ne de güzel ifade eder. Eşeği tanıyanlar da hiçbir zaman arkasında durmaz ve yürümez. Çünkü eşeğin tekmesi meşhurdur. Zaten eşeğin tekmesini yemeyen çoban olamaz. Sırtı çokça kaşınan, her konuşulana hop diye atlayanlara “Uyuz eşek gibi kaşınıyor” sözü halkımızın zekasını ortaya koyar. Bir de “Eşek gibi anıranlar” vardır. Bu kişilere her alanda rastlamak istemeyiz. Kendilerinde bir cevher görürler ama azıcık kurcalasak bomboş olduklarını görürüz.
Eşek yük hayvanıdır ya “Yük eşeğe gelmiyorsa, eşek yüke gider” diye görevi açıklanır. Ama “Eşeğe altın semer de vursan eşek yine eşektir” ifadesi davranışların asla değişemeyeceğini belirtir. Bu nedenle “Eşek kadar adam oldun, hala bir baltaya sap olamadın” diye de dokunmada bulunulur.
“Baş ol da eşek başı ol” sözü ise önde olmanın önemini anlatır. Onun için çoğu kişi eşek başı olmak için gayret eder. Ama günü gelir, layık olmadıkları makama oturanlar “eşekten düşmüş”e dönerler. Bu gibilere “Eğitim cehaleti alır, eşeklik baki kalır” yakıştırması en doğrusudur.
“Şerefin sebebi sanma neseptir
Eşrefin eşekten farkı edeptir.”
Ve
“Ne günlere kaldık ey gazi hünkâr
Eşek vezir oldu katır defterdar” diye zamanının durumunu hicivleyen Ziya Paşa’ya selam olsun.
Bu a Fuzuli’den:
“Mey biter, saki kalır. Her renk solar, haki kalır. Diploma insanın cehlini alsa da, hamurunda varsa eşeklik, baki kalır.”.
Bir de günümüzde geçerli akçe olan Amerikancılıktan söz aktaralım da bu eşek meselesini sonlandıralım. “Bir insan sana eşek derse umursama, ama beş kişi sana eşek derse git kendine bir semer al”.
08 Mayıs 2025/ORDU
Kommentare