CİNGAN YUSUF...

Yavuz Kalyoncu, "ORDU'NUN ŞEHRENGİZLERİ"nde bu kez; Yusuf Ziya Başar’ı, Nam-ı Diğer “Cingan Yusuf” u yazdı…

Ordu’da herkesin birbirini tanıdığı, toprağa, tarıma ve hayvancılığa bağlı hayatın yaşandığı, ulaşımın yoğun olmadığı, yollarda arabadan çok atlıların olduğu yıllarda; ekmeğinin peşinde kara yağız bir delikanlı; Yusuf Ziya Başar. Her gün temizleyip silip parlattığı Chevrolet taksisine bindiği zaman arabaya dar gelen Ordu yollarında insanların özenerek baktığı unutulmaz bir taksici.

Cingan Yusuf

Daracık Ordu sokaklarında makaslı, şimdilerde araba müzelerinde görebildiğiniz gösterişli Amerikan arabası ile şoförlük yapan rahmetli Yusuf Ziya Başar dediğimde tanıyamamış olabilirsiniz. Ama Ordu insanının, çocukluk arkadaşlarının ona verdiği isim olan “Cingan Yusuf” dersem herkes tanıyacaktır.

Ordu’ya özel bir gelenek olan takma isim furyasından Yusuf abiye yakıştırılan’da “CİNGAN” olmuş. O yıllarda durakta bulunan bazı şoförler de; Baba Sait, Guguk İlyas, Jeep Namık, Sarı Selim, Kel Ekrem, Macar, Tırnak Ziya, Piç Kadir, Deli Nadir, Corci, Yan Ali, Taşcı Erol, Deli Ahmet vs…

Ordu ulaşım tarihinde tarihe mal olmuş unutulmaz isimler vardır. Kent arşivi için önemli tarihe mal olmuş bu isimleri unutmak nankörlük olur.

Ordu’nun ilk taksicileri sayılırsa ilk beşte sayılacak isimlerden biridir Cingan Yusuf.

1967-68’li yıllarda Chevrolet taksisine binip köye defalarca gittiğim rahmetli Yusuf abi için oğlu Şafak ile konuştum. Ordu geçmişinden sayfaları aralayarak, geçmişe bir yolculuk yaptık. 

Rahmetli Yusuf Ziya Başar; 1934 Yılında Perşembe Kozağzı Mahallesinde doğdu. Babası Perşembe’den Molla Hasanoğullarından Mehmet Efendi, annesi Ordu Güzelyalı Mahallesinden Ekizoğullarından Abdu Reis diye anılan, Abdulkadir beyin kızı Fikrîye Hanım’dır.

Babası Mehmet Efendi 1937 yılında apandisit patlaması yüzünden ölünce, üç yaşında yetim kalan Yusuf ile anne Fikrîye Hanım Güzelyalı’daki baba evine geri dönerler. Fikrîye hanımın babası Abdulkadir beyin Sırrıpaşa Caddesinde bulunan Bakırcılar Sokağında kalaycı dükkânı vardı. Küçük Yusuf ilkokulu dedesinin yanında okurken okul haricinde, dedesinin yanında çırak olarak bakırcılık mesleğini öğrenir. Küçük yaşta kalay yaparken ocakta yanan kömürlerden eli yüzü kararıp eve kirli olarak geldiği için bu mesleği pek sevemez.

İlkokuldan sonra okulu bırakır. Ayni mahallede oturan komşuları kamyoncu Ziya abinin yanında muavinlik yapmaya başlar. Daha sonra oto tamirhanesinde çıraklık derken şoförlüğü öğrenip, belediyeden ehliyetini de alarak, Yalı Camii önünde Jeep durağında şoförlüğe başlar. Askere gidene kadar farklı arabalarda jeep, taksi kamyonet, hepsinde çalışır.

1954 yılında İzmir Bornova ve Çanakkale’de askerliğini şoför olarak yapar.  Askerlik sonrası şoförlük yapmak için daha öncede arabasını kullandığı, fotoğrafçı Gündoğdu Gürsoy’a ait 1956 Model Chevrolet araçta şoförlük yapmaya başlar. O yıllarda İstanbul’da Amerikan araba modası vardı. Ford, Playmout, Dodge,Chevrolet gibi…

1961 Yılında Ulubey Fındıklı köyünden Pembe Sert Kaya ile evlenir. Gelin arabası ve sağdıçlığını Jeepi ile Jeepci sarı Cemil yapar. Bu mutlu evlilikten bir erkek ve iki kız çocukları dünyaya gelir; Şafak-Demet ve Belgin…

1967 Yılında İstanbul’dan 1963 Model Chevrolet  Blair marka 52 AH 580 plakalı ilk arabasını alır. Taksici arkadaşları ile birlikte Yalı Camii önünde Meydan Taksi ismi ile bir durak oluştururlar. (Dursun, Ferhat, Kadir vs.)

Koldan vitesli Chevrolet taksi kullanan başka araç kullanamaz. Altı silindirli parlak nikelajlı, teyp yerine plak çalınan, yolda hiç rahatsız etmeyen deri koltuklu nadiren arıza yapan, bir basmaya marşı alan, kalın sacdan yapılmış Chevroletler kullanan için de, yolcu için de tiryakilik yapar.

 1971 Yılında piyasaya yeni çıkan Murat 124 ve Renault marka araçların çıkması; silindir hacmi büyük olup fazla benzin yakan Chevrolet marka arabaların kullanımının azalmasına yol açtı. Yusuf abi yeni araç almayı tercih eden arkadaşları gibi yapmayıp çok sevdiği arabasına Avrupa’dan ithal gelen ve benzine göre daha ucuz olan mazotlu motor atmayı tercih eder. 1963 Model Chevrolet taksisine mazotlu Mercedes Motoru taktırır.

Kumbaşı Ordu arası dolmuşçuluk yapmaya başlar. Arabasından vaz geçmez. Yıllarsonra bakımı ve masrafı artan aracını satıp değiştirmek için gemi yolu ile arabasını İstanbul’a götürür, (1992).

İstanbul’da tutulan ve piyasası olan 1963 model Chevrolet taksisini iyi paraya satıp station bir Renault ile Ordu’ya döner. 

52 T 0215 plakalı Renault taksi Yusuf abisiz Fidangör’deki Meydan Taksi durağında insanlara hizmet etmeye halen devam ediyor.

Bir nefes alıp doğduğumuz, bir nefes verip öldüğümüz dünyada ahde vefa. Ordu ulaşım tarihinde unutulmaz bir isim olan, ilk şoförlerden Yusuf Ziya Başarı saygı ile andık.

Hz. Mevlana’nın dediği gibi:  

Olmaz dediğin ne varsa hepsi olur.

Düşmem dersin düşersin.

Şaşmam dersin şaşarsın.

Öldüm der durur, yine de yaşarsın…

Anılarda yaşaması dileğiyle, ruhu şad mekânı Cennet olsun.

Biz bize sahip çıkalım bizden fazla kalmadı…